اختلال زبان یکی از انواع اختلالات ارتباطی است که ممکن است در دوران کودکی بروز پیدا کند، مشخصه این اختلال در این است که کودک توانایی یادگیری و کاربرد زبان، استفاده از واژگان را ندارد یا به شکل محدود و غلط  دارد. اختلال زبان انواع مختلفی دارد و هر یک از انواع آن به یک نوعی بر وضعیت ارتباطی کودک تاثیر می‌گذارد. زبان مهمترین ابزار برای برقراری ارتباط می‌باشد بنابراین اختلال در آن می‌تواند بر سایر جنبه‌های زندگی کودک تاثیر منفی بگذارد. شناسایی به موقع و انجام مداخلات بهنگام می‌تواند تاثیر زیادی در بهبود مشکل داشته باشد. از این جهت والدین باید با نشانه‌ها و علائم و روش‌های درمان آن آشنایی داشته باشند تا در صورت بروز و مشاهده چنین مشکلی در فرزندشان نسبت به درمان آن اقداماتی را انجام دهند.

منبع » اختلال زبان و گفتار در کودکان

اختلال گفتار و زبان چیست ؟

برقراری ارتباط از طریق زبان گفتار و زبان یک فرایند پیچیده و دشوار و در عین حال طبیعی است. انسان برای ایجاد ارتباط نیاز به سه عنصر اصلی دارد که شامل فرستنده، پیام و گیرنده می‌باشد. اختلال و مشکل در هر یک از این سه عنصر می‌تواند باعث ایجاد اختلال زبان شود. مشخصه اصلی فرد مبتلا به اختلال‌زبان ناتوانی او در یادگیری و کاربرد زبان است که به علت‌های مختلفی نظیر نقص سیستم عصبی، نقص در سیستم درک و تولید زبان، دایره واژگان، زبان شفاهی، زبان کتبی و زبان تصاویر می‌باشد. به طور خلاصه هرگونه ناتوانی در زبان مانند ناتوانی در تولید صداهای قابل فهم، ناتوانی در تولید جملات صحیح و درک گرامر زبان، ناتوانی در تولید جملات با محتوای معنی‌دار، ناتوانی در ساختن جملات منطقی و… می‌تواند یک اختلال زبان در نظر گرفته شود. برای آشنایی بیشتر با اختلالات عصبی رشدی کلیک کنید.

علل ابتلا به اختلال زبان و گفتار در کودکان

تا به امروز یک دلیل مشخص و واضح در ارتباط با علل اختلال زبان مشخص نشده است، برای علل ابتلا به اختلال‌زبان می‌توان مجموع عوامل زیستی، روانی و اجتماعی را در نظر گرفت. عواملی مانند ژن‌ و وراثت نقش ویژه‌ای در ابتلا به اختلال‌زبان دارند، به طور کلی حدود 20 تا 40 درصد کودکان مبتلا به این اختلال، سوابق ژنتیکی و خانوادگی در ارتباط با این زمینه را دارند.

تشخیص اختلال زبان و گفتار در کودکان

تشخیص اختلال زبان و گفتار بر اساس معیارهای پنجمین ویراست راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی انجام می‌شود. بر اساس این راهنما کودک در یادگیری و استفاده از زبان در حیطه‌های مختلف مانند زبان شفاهی، زبان کتبی، زبان اشاره و… مشکلاتی را به صورت تمام عمر تجربه می‌کند و علت اصلی آن نقص در درک و یا تولید زبان است. هنگامی که توانایی‌های زبان کودک به وضوح در یک یا چند زمینه از سایر همسالانش کمتر باشد، از کلمات معدود‌تری استفاده کند، ساختار جملات محدودی داشته باشد، نقص در حرف زدن داشته باشد می‌تواند به اختلال‌زبان تشخیص داده شود.

مهم‌ترین مساله در ارتباط با تشخیص صحیح اختلال زبان این است که عملکرد کودک بر اساس دوره و ویژگی سنی که در آن قرار دارد ارزیابی شود. جهت انجام ارزیابی دقیق از وضعیت ارتباطی و گفتار و زبان بهتر است از یک روانشناس کمک بگیرید. اگر فرزندتان در هر کدام از این زمینه‌ها مشکل داشت، حتما ابتدا مشاوره کودک دریافت نمایید.

انواع اختلال زبان و گفتار در کودکان

به صورت کلی انواع اختلالات زبان را می‌توان در سه جنبه (زبان دریافتی، زبان بیانی و زبان بیانی-دریافتی) دسته‌بندی کرد.

کودک مبتلا به اختلالات در زبان دریافتی در درک و فهم پیام‌های زبان مشکلاتی را تجربه می‌کند، کودک مبتلا به اختلالات زبان بیانی در تولید آواها و کلام مشکل دارد و به عبارتی نمی‌تواند افکار، احساسات، عقاید و… خود را به دیگران به درستی منتقل کند. بر این اساس کودک مبتلا به اختلالات زبان بیانی-دریافتی در تولید و دریافت زبان مشکل دارد.

ویژگی‌ها و چالش‌های کودکان مبتلا به اختلال زبان و گفتار

اولین تاثیری که اختلال زبان و گفتار بر روی کودک می‌گذارد این است که توانایی ارتباطی کودک را محدود می‌کند و کودک در ارتباط برقرار کردن با همسالان و بزرگسالان مشکلاتی را تجربه می‌کند. همچنین دایره لغات محدود، درک نادرست مفاهیم، مشکل در بیان عقاید و… از دیگر عواملی است که می‌تواند بر جنبه‌های دیگر زندگی این کودکان تاثیر منفی بگذارد. همچنین به دلیل مشکل در مهارت زبانی، کودک در وضعیت تحصیلی هم با مشکلاتی مواجه می‌شود زیرا که نمی‌تواند عملکرد خوبی از خودش نشان دهد.

علاوه بر این موارد مشکلات زبانی می‌تواند بر وضعیت روانشناختی، عزت نفس، اعتماد بنفس، ارتباطات اجتماعی و… کودک هم تاثیر منفی بگذارد. کودکان با مشکلات زبانی معمولا گوشه گیر هستند و میل زیادی بر قراری ارتباطات ندارد، همچنین به دلیل تمسخر برخی از همسالانشان ممکن است عزت نفس و اعتماد به نفس پایینی داشته باشند. کودکان مبتلا به اختلال زبانی ازآنجایی که در درک و فهم کلام مشکل دارند ممکن است برخی از دستورات و پیام‌های دیگران با به اشتباه متوجه شوند و عملکرد نادرستی از خودشان نشان دهند. از این جهت بهتر است کودکان مبتلا به اختلال زبان به موقع و سریع تحت مداخلات آموزشی و اصلاحی در مدارس آموزشی استثنایی قرار بگیرند. برای آشنایی بیشتر با نشانه‌های کودکان استثنایی کلیک کنید.

درمان اختلالات زبان و گفتار کودکان

مهم‌ترین مسئله در ارتباط با درمان اختلال گفتار این است که کودکان باید مداخلات به هنگام و زودهنگامی را دریافت کنند. بنابراین اهمیت تشخیص به موقع برای درمان اختلال زبان اهمیت ویژه‌ای دارد. به عبارتی هرچقدر که مداخلات زودتر شروع شود نتیجه درمان هم بهتر می‌شود.

یکی از روش‌های درمانی، گفتار درمانی است که فرد متخصص به صورت انفرادی با کودک کار می‌کند تا به مرور زمان و تمرینات، دایره واژگان و دستور زبان، فهم و درک، بیان و… کودک بهبود پیدا کند. به طور کلی درمان کودکان مبتلا به اختلال زبان باید به طور مستمر توسط گفتار درمانگر، روانشناس، و والدین آموزش دیده انجام شود. برای آشنایی بیشتر با روند گفتار درمانی کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02166419012 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.

سوالات متداول